Atlögur Breta og eðlileg samskipti þjóða

Hótanir Breta hafa hangið yfir Íslandi, með hléum, stóran hluta stjálfstæðistímans.

Fyrsta atlaga Breta að íslenskum efnahag á lýðveldistímanum var árið 1952 þegar sett var löndunarbann á íslensk skip. Þar með lokaðist stærsti markaður sjávarútvegsins og efnahagshrun blasti við. Rússar komu þá til bjargar og gerðu umfangsmikinn viðskiptasamning. Viðskiptin við Bandaríkin björguðu líka efnahag landsins. Árið 1958 var landhelgin færð út í 12 mílur og sendi Bretastjórn þá herskip gegn íslenskum varðskipum inn á Íslandsmið. Þetta endurtók sig árið 1973 og enn aftur árið 1976.

Bretar virkja alþjóðastofnanir og Evrópubandalagið

Bretar höfðu góð ítök í alþjóðastofnunum og Evrópubandalaginu og notuðu það í atlögunum gegn Íslandi. Á Alþjóðahafréttarráðstefnunni í Genf árið 1960 reyndu Bretar að setja bann við landhelgisútfærslu Íslands í 12 mílur. Það var fellt með eins atkvæðis mun. Alþjóðadómstóllinn í Haag í Hollandi var virkjaður gegn Íslandi. Árið 1972 úrskurðaði hann 50 mílna landhelgi Íslands ólögmæta. Bretar virkjuðu Evrópubandalagið í baráttunni: Árið 1972 neitaði það að skrifa undir samning um fríverslun víð Ísland nema deilan við Breta yrði leyst.

Atlagan 2008

Áttunda atlaga Breta var svo gerð haustið 2008. Ríkisstjórn Íslands og stofnanir hennar fengu stöðu hryðjuverkasamtaka. Eignir íslenska ríkisins voru kyrrsettar og fyrirtæki í ýmsum greinum elt uppi. Íslenskir peningar sem fóru í gegnum London, fjármálamiðstöðina sem íslenskar fjármálastofnanir notuðu, voru teknir haldi og greiðslur festust víða um lönd sem notuðu London í bankaviðskiptum. Þá urðu Bandaríkin aftur bjargvættur; banki vestanhafs tók að sér miðlun gjaldeyrisviðskipta Íslands og forðaði frá öngþveiti. Liður í atlögunni var óhróðursherferð ráðherra Bretastjórnar. Enn einn liður var að Bretastjórn krafðist ólöglegrar ríkisábyrgðar á innlánsreikningum Landsbankans, Icesave.

Bretar virkja alþjóðastofnun og Evrópusambandið

Bretar reyndu að virkja Alþjóðagjaldeyrissjóðinn og varð það til að tefja afgreiðslu hans. Evrópusambandið var virkjað, þ.m.t. Evrópski fjárfestingabankinn. ESA, sem hefur eftirlit með að Ísland hlýði tilskipunum ESB vegna EES-samningsins, gaf út í fyrravor, byggt á geðþóttatúlkun á reglugerð, að Ríkissjóður Íslands eigi að ábyrgjast Icesave. ESA gæti vísað málinu til EFTA-dómstólsins sem einnig hefur það verkefni að sjá til þess að Ísland gegni ESB. Hlýði Ísland ekki úrskurði EFTA-dómstólsins gæti Íslandi verið hótað með uppsögn EES-samningsins og höfnun ESB-aðildarumsóknar. En það eru frekar gylliboð en hótanir, andstæðar hagsmunum ESB, og ekki sannfærandi.

Sjálfstæð þjóð getur varist

Íslendingar stóðu gegn aðgerðum Breta í þorskastríðunum. Það tímabil varð samt eitt mesta uppbyggingarskeið Íslandssögunnar. Íslendingar tóku ekki mark á Alþjóðadómstólnum í Hollandi á sínum tíma. Ekki heldur á hótunum Breta og Evrópubandalagsins. Stjórnvöld stóðu fast á rétti landsins og varð hann almennt viðurkenndur þegar á leið deilurnar. Það sama hefur þegar gerst í Icesave-deilunni. Stjórnvöld Íslands hafa ekki ennþá lagt drög að því að fá bætur fyrir brot Breta á EES-samningnum í árásinni 2008. Úrskurðir EFTA-dómstólsins um Icesave verða ekki bindandi fyrir Ísland. Sjálfstæð og fullvalda ríki eru ekki nauðbeygð að fara eftir úrskurðum erlendra dómstóla enda viðurkenna þau ekki lögsögu þeirra. Endanlegur dómur í Icesave-málinu getur ekki fallið neins staðar annars staðar en hjá íslenskum dómstól sem dæmir að íslenskum lögum. En verði Icesave III samþykkt verður lögsögu afsalað til Englands og Hollands og þá gætu ýmsar flækjur risið.

Samskipti ríkja

Það tók nærri 25 ár að ná fram rétti Íslands í fyrri Bretaárásum. Það hafa farið 2½ ár í að verjast árásinni 2008. Þó Bretar komi ekki fram við neina „vinaþjóð“ eins og Íslendinga eru hótanir og málarekstur þættir í hagsmunagæslu ríkja. Hótanir Breta hafa hangið yfir Íslandi í 27 af þeim árum sem landið hefur verið sjálfstætt, með hléum. Ríki reka ágreiningsmál gegn öðrum ríkjum vegna t.d. verslunarmála og ríki reka mál gegn fyrirtækjum hvert annars. Það hefur takmörkuð áhrif á önnur viðskipti. Útflutningsatvinnuvegir Íslands og samskipti við flest lönd hafa gengið vel eftir að Ísland hafnaði Icesave þann 6. mars, 2010.

Hvað næst?

Gat einhver ímyndað sér fyrir nokkrum árum að Ríkisstjórn Íslands yrði meðhöndluð sem hryðjuverkasamtök hjá vinaþjóð? Að Bretar legðu hald á íslenska peninga og útilokuðu Íslendinga frá viðskiptum? Icesave-málið snýst um grundvallaratriði: Rétt Íslands í alþjóðasamfélaginu. Íslendingar hafa hingað til sjáfir getað staðið á sínum rétti eins og sjálfstæð þjóð. Að játast undir ólögmætar kröfur, auk þess að þegja þunnu hljóði þegar gerð er fjandsamleg efnahagsárás á landið, gæti orðið dýrkeypt til framtíðar. Þjóðir sem láta traðka á sínum rétti missa sjálfsvirðingu, síðan virðingu annarra og að lokum tökin á samskiptum sínum við aðrar þjóðir.

Fririk Daníelsson. Greinin er úr Morgunblaðinu 15.mars, 2011

Posted in EES, Utanríkismál | Comments Off on Atlögur Breta og eðlileg samskipti þjóða

Samkeppnislögin standa í vegi fyrir þróun

Íslenska minnimáttarkenndin gagnvart útlendingum hefur verið landinu dýrkeypt. Alþingismenn héldu að samkeppnislög ESB væru svo merkileg að þeir samþykktu þau áður en EES-samningurinn gekk í gildi. Þau voru brot á réttindum landsmanna og veittu valdsmönnum ESB heimild til að ganga að Íslendingum. Meira

Posted in EES | Comments Off on Samkeppnislögin standa í vegi fyrir þróun

Bandaríkin og öryggi Evrópu

Varaforseti Bandaríkjanna, J.D. Vance, lýsti öryggismálum Vetur- Evrópu í ræðu í Munchen í febrúar sl., séð með augum verndaranna, Bandaríkjanna, sem hafa borið uppi hervarnir V-Evrópu í 86 ár. Lýsing Vance er alger andstaða við það sem Evrópusambandið, og NATO-lönd Evrópu, hafa haldið á lofti. Hann sagði m.a að ekkert væri meira áríðandi að leysa en fjölda-fólksinnflutninginn. Hann ásakaði Evrópska leiðtoga um að hefta málfrelsi og stunda ritskoðun. Stærsta hættan sem Evrópa stæði frammi fyrir væri ekki Rússland eða Kína eða ytri þættir heldur hætta innanfrá! Meira

Posted in EES, Utanríkismál | Comments Off on Bandaríkin og öryggi Evrópu

Stærsta ógnin við Ísland

Þátttaka Íslands í hernaði gegn öðrum þjóðum er stærsta ógnin við öryggi landsins. Stjórnvöld landsins þora ekki að standa fast á friðarstefnu Íslands, sem mörkuð var strax í upphafi sjálfstæðisins, eða skilja ekki einföldustu lögmál um öryggi þjóða. Aðild að stríði leiðir af sér ófyrirséð óvinveitt viðbrögð þeirra sem tengjast eða hafa samúð með þeim sem hernaðurinn er gegn. Meira

Posted in EES, Utanríkismál | Comments Off on Stærsta ógnin við Ísland

Hver er kostnaðurinn við EES-samninginn

Kostnaður af veru Íslands í EES er mikill, af neðansögðu má áætla hann um 250 milljarða sem Íslendingar greiða með samningnum á hverju ári.

Engin greining er til um kostnað af stjórnsýslulegri þátttöku eða á fyrirtæki og almenning af EES-samstarfinu. Meira

Posted in EES | Comments Off on Hver er kostnaðurinn við EES-samninginn

Vanhæf ríkisstjórn

Þorgerður og Kristrún hafa nú afhjúpað sig sem vanhæfa ráðherra sem fleipra með stóryrðum og grófum ásökunum um forustu mikilvægustu bandamannaþjóðar Íslendinga. Þær segja um fund Selenski í gær (28.2) með forustu Bandaríkjanna –“þetta var eins og þeir hefðu einsett sér að mæta þarna-forsetinn og varaforestinn- til þess að niðurlægja Selenski”!. Það sem gerðist var að Selenski hagaði sér eins og dóni og móðgaði bandarísk stjórnvöld og bar fram eina lygina eftir aðra framan í forsetann og varaforsetann. Og var því vísað á dyr! (mbl 1.3.2025) Meira

Posted in Utanríkismál | Comments Off on Vanhæf ríkisstjórn

Leyfisveitingakerfi EES veldur orkuskorti

Nú 32 árum eftir að Alþingi samþykkti EES-samninginn með 33 af 63 atkvæðum er betur að koma í ljós að lög og reglur Evrópusambandsins, sem samningurinn hefur skyldað Ísland til að lögfesta, setja miklar hömlur á uppbyggingu og atvinnustarfsemi. Talsmenn samningsins áttuðu sig ekki á að hann myndi verða hemill á atvinnulífið. Meira

Posted in EES, Orka, Umhverfismál, Uppbygging | Comments Off on Leyfisveitingakerfi EES veldur orkuskorti

Þingmálaskrá 156. lögjafarþings 2025, EES mál

Í þingmálaskrá nýju ríkisstjórnarinnar eru um 110 mál og aðeins um fimmtungur þeirra, 22, úr EES/ESB-tilskipunum sem er mun minna en síðustu ár enda hluti af þingtímanum liðinn. Stórhæta er að nýju ríkisstjórninni takist að lögfesta forgang ESB-tilskipana fram yfir landslög, bókun 35. Meira

Posted in EES | Comments Off on Þingmálaskrá 156. lögjafarþings 2025, EES mál

ESB hrifsar stöðugt til sín völd yfir fjármálafyrirtækjunum

Evrópusambandið hefur með EES-samningnum verið að taka til sín meiri völd yfir EES-löndunum. Þau hafa reynt að sinna „hagsmunavörslu“ og hafa áhrif á tilskipanirnar án árnagurs. Þegar ESB setti nýja stofnun yfir „evrópsk fjármálafyrirtæki“ (les ESB og EES-fyrirtæki) kvörtuðu löndin bréflega án árangurs. Árið 2023 setti Alþingi lög sem fjalla um „sjálfbærar fjárfestingar“ upp úr kraðaki af tilskipunum. Meira að segja lífeyrissjóðir þurfa að fara að leita að „sjálfbærum verkefnum“ fyrir sína starfsemi! Meira

Posted in Bankar, EES, Loftslag, Stjórnarskrá | Comments Off on ESB hrifsar stöðugt til sín völd yfir fjármálafyrirtækjunum

Trump frystir erlenda aðstoð

Hvítahúsiðpexels-photo-129112Trump hefur hætt erlendri aðstoð með undantekningu fyrir Ísrael og nokkra aðra. Þetta er stórfrétt og greinilega fyrsta skrefið í að stöðva stríð eins og hann lofaði en “aðstoð” Bandaríkjanna hefur innifalið fjármögnun valdarána, niðurrifsafla og hernaðar. Meira

Posted in Utanríkismál | Comments Off on Trump frystir erlenda aðstoð